Na czym polega alienacja rodzicielska?
Alienacja rodzicielska to zjawisko, w którym jeden z rodziców manipuluje dzieckiem w celu zniechęcenia go do drugiego. Działanie może być świadome albo nieświadome, jednak zawsze ma wpływ na małoletniego i relacje w rodzinie.
Alienacja rodzicielska to istotny problem z punktu widzenia polskiego prawa rodzinnego. Szacuje się, że w Polsce może być nim dotkniętych nawet kilkadziesiąt tysięcy rodzin. Wyzwanie zapewnienia dzieciom ochrony spoczywa na ustawodawcy i sądach, które zawsze powinny priorytetowo podchodzić do dobra małoletnich w obliczu rozwodu. Celem jest zagwarantowanie im warunków do prawidłowego rozwoju i możliwości zachowania kontaktów z obojgiem rodziców.
Objawy alienacji rodzicielskiej
Pierwsze symptomy alienacji rodzicielskiej można dostrzec, obserwując regularnie zachowanie dziecka. Oczywiście niechęć do jednego z rodziców może wynikać z różnych okoliczności, jednak zawsze warto reagować i szukać przyczyn zmian.
Alienacja rodzicielska najczęściej przejawia się poprzez:
- niechęć do rodzica alienowanego, której nie da się logicznie uzasadnić – dziecko ma bardzo negatywne nastawienie do rodzica i nie potrafi wytłumaczyć, skąd się ona bierze;
- pełne poparcie dla rodzica alienującego – brak krytyki w ocenie zachowań rodzica alienującego;
- odmowa kontaktów z rodzicem alienowanym – dziecko nie ma ochoty spotykać się z rodzicem, a nawet stanowczo odmawia kontaktów;
- nagła zmiana zachowań i podejścia do rodzica alienowanego – jeśli dziecko wcześniej nie przejawiało niechęci do rodzica alienowanego, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dochodzi do nieprawidłowości.
Zrozumienie przyczyn alienacji rodzicielskiej jest podstawą, aby z nią walczyć. Rozwiązanie problemu wymaga często korzystania z pomocy specjalistów.
Dlaczego rodzice alienują dzieci?
Alienacja rodzicielska ma określone powody. W praktyce najczęściej jest następstwem rozstania rodziców. Jeśli rozwód jest burzliwy, a między partnerami występują wzajemne pretensje i konflikty, może się pojawić chęć zemsty.
Nierozwiązane problemy połączone z brakiem umiejętności porozumiewania się bez sporów prowadzą do zachowań, które są naganne z punktu widzenia moralnego i mogą prowadzić do zaburzeń rozwoju dziecka. Duży wpływ na zjawisko alienacji ma też kondycja psychiczna rodzica alienującego. Jeśli cierpi on na chorobę taką jak np. depresja, jest niezadowolony ze swojego życia lub ma nieprzepracowane traumy, może nie być w stanie myśleć racjonalnie i podejmować działania, które negatywnie odbiją się na dziecku.
W walce z alienacją rodzicielską warto ustalić, jakie są przyczyny zjawiska w konkretnej sprawie i pamiętać, że z problemem można sobie poradzić.
Jak przeciwdziałać alienacji rodzicielskiej?
Jeśli widzisz, że alienacja rodzicielska dotyka Twojej rodziny, nie czekaj – podejmij zdecydowane działania.
Zacznij od rozmowy z byłym partnerem. Postaraj się ustalić, jakie jest jego nastawienie do problemu. Zaproponuj udział w terapii rodzinnej czy programie edukacyjnym, który zwiększy świadomość na temat negatywnych skutków alienacji. Jeśli nie potrafisz się porozumieć z drugim rodzicem, rozwiązaniem może być mediacja rodzinna.
W międzyczasie nie rezygnuj z prób kontaktu z dzieckiem. Jeśli nie ma możliwości kontaktu bezpośredniego, przeprowadzaj rozmowy telefoniczne czy wymieniaj wiadomości tekstowe. Zrób wszystko, aby pokazać, że interesujesz się dzieckiem i zależy Ci na poprawie relacji. Jednocześnie unikaj bezpośrednich konfliktów z rodzicem alienującym i prowadź negocjacje w atmosferze spokoju oraz zrozumienia.
Prawne mechanizmy obrony przed alienacją rodzicielską
Czasami mimo starań podejmowane w celu wyeliminowania problemu alienacji rodzicielskiej działania nie przynoszą odpowiedniego skutku. W takiej sytuacji pozostaje rozpoczęcie kroków prawnych.
Z doświadczenia Kancelarii Adwokackiej Butny wynika, że sądy są coraz lepiej przygotowane do walki z alienacją rodzicielską i wyrażają gotowość do podejmowania zdecydowanych działań w jej obliczu. Zastosowane środki są zawsze dostosowane do okoliczności konkretnej sprawy i potrzeb rodziny.
W obliczu alienacji rodzicielskiej sąd może zmienić postanowienie o kontaktach z dzieckiem, w tym np. zmodyfikować plan kontaktów. Rodzic, który sprzeciwia się jego realizacji, naraża się na kary finansowe. Sąd może też m.in. zobowiązać rodzinę do udziału w terapii.
W toku oceny sprawy stosunkowo często jest wykorzystywana pomoc biegłych sądowych. Tacy specjaliści – w zależności od potrzeb – przeprowadzają rozmowy z rodzicami i dzieckiem, wykonują testy psychologiczne czy obserwują i oceniają relacje panujące w rodzinie. Wszystko po to, aby jak najlepiej przeanalizować problem i zaproponować działania, które przyczynią się do jego skutecznego rozwiązania.
