Lata mijają, a niepełnosprawni podczas wyborów znowu mają problemy

Zgodnie z prawem gmina ma obowiązek ułatwienia oddania głosu przez osobę niepełnosprawną. 

„Niepełnosprawny wyborca powinien zostać poinformowany telefonicznie, mailowo bądź przez wyznaczonego urzędnika o okręgu wyborczym, lokalu wyborczym, warunkach głosowania, terminie i godzinie wyborów, a po ich zakończeniu o wynikach głosowania. Może również zagłosować, nie wychodząc z domu” – skrótowo opisuje Stowarzyszenie SPES.

Tymczasem rzeczywistość wyborcza jest zupełnie inna.

13 lat minęło, ale dla niepełnosprawnych niewiele się zmieniło

Wybory prezydenckie odbędą się 18 maja, a 1 czerwca zapewne pójdziemy do urn ponownie, żeby głosować w drugiej turze. Tymczasem jeszcze w marcu rzecznik praw obywatelskich punktował: „Mimo 13 lat obowiązywania szczegółowych przepisów dotyczących dostępności lokali wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami, problemy z ich przestrzeganiem nadal są powszechne”.

Dlatego Stanisław Trociuk, zastępca RPO, zwrócił się do szefa Krajowego Biura Wyborczego, aby zajął się tą sprawą.

Okazuje się, że podczas kontrolowania lokali wyborczych zaledwie w 14 proc. z nich nie wykryto żadnego naruszenia przepisów. Chodzi o dostępność samego miejsca dla osób niepełnosprawnych i okolice tych miejsc, bo często nawet trudno dotrzeć na głosowania. 

Na jaw wyszło też, że członkowie komisji wyborczych nie są przygotowani na takich wyborców. 

„24 proc. członków obwodowych komisji wyborczych stwierdziło, że podczas szkoleń nie było mowy o powyższym rozporządzeniu” – punktuje RPO. I dalej: „27 proc.  członków obwodowych komisji wyborczych przyznało, że nie zna lub nie rozumie wymogów dostępności lokalu wyborczego dla osób z niepełnosprawnościami”.

Komisarz prosi rzecznika o przekazywanie wyników kontroli zainteresowanym

Szef KBW zgadza się, że zmiany są potrzebne i to w wielu obszarach. Deklaruje też chęć współpracy z RPO. A co do samych lokali, to jest to kwestia do załatwienia przez lokalne władze. Tymczasem RPO nie przekazał dokładnych danych o miejscach, w których wykryto problemy. I trudno jest te uwagi przekazać niżej – do gmin. 

„W związku z tym zwracam się do Pana Rzecznika z prośbą o przekazywanie wyników kontroli bezpośrednio organom właściwym w sprawach dotyczących zapewnienia lokali wyborczych, tj. wójtom (burmistrzom, prezydentom miast), w szczególności tych gmin, w których stwierdzono niezgodne z przepisami przygotowanie lokali. Umożliwi to podjęcie przez nich stosownych działań w przyszłości” – odpowiada szef KBW.

Wybory i niepełnosprawni

Wyborcy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz seniorzy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat, mają prawo do bezpłatnego transportu. Na kilka dni przed wyborami gminy podają numery telefonów, pod które należy zadzwonić.

Transport zapewnia wójt gminy. Wyborcom, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą samodzielnie podróżować, może towarzyszyć opiekun.

Zgłoszenie powinno nastąpić do 5 maja.

Wyborcy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają prawo głosować korespondencyjne. Wyborca powinien zgłosić zamiar takiego głosowania komisarzowi wyborczemu do 5 maja.

Tego samego dnia upływa termin zgłaszania zamiaru głosowania za pomocą nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a.

Do 9 maja z kolei można składać wnioski o chęć zagłosowania przez pełnomocnika.